Ağız Atlası Nedir?
Makaleler Ocak 14, 2021“Ağız atlası (Alm. Sprachatlas; Fr. Atlas linguistuque; ing. linguistic atlas, dialect atlas): Bir dilin veya bir lehçenin ses bilgisi, şekil bilgisi özelliklerine ve sözvarlığına göre hazırlanmış olan, bunların yayılış alanlarını gösteren haritaların oluşturduğu atlas.” (Korkmaz, 2003: 12).
“ Dil atlası: Bir bölgedeki belli bir dilsel biçimin değiĢik lehçelerde büründüğü görünümleri yansıtan ya da dil ve lehçelerin dağılımını gösteren çeşitli haritaların oluşturduğu bütün.” ( Vardar, 2002: 72).
Tanımların sadece başlıklarına baktığımız zaman birinin ağız diğerinin ise dil terimlerini içerdiğini görmekteyiz. Ağız atlasları bir dili konu edinirken, dil atlasları bir dili konu edinebileceği gibi geniş bir alanda konuşulan birden fazla farklı dili de konu edinebilir. Bu durum iki terimin ayırıcı özelliğidir. Tanımların içeriğine baktığımız zaman ise ortak noktanın bir dilin ya da lehçenin ses, şekil, söz dizimi açısından sahip olduğu özelliklerin konuĢulan coğrafya üzerindeki dağılımının gösterilmesi olduğunu görmekteyiz. Özellikle ayırt edici ve daha düzenli yayılım gösteren özellikler görselleştirildiğinde ortaya lehçe sınırları çıkar. Bu açıdan bakıldığında “dil atlası” ya da “ağız atlası” terimleri temelde aynı mantığa sahip olduğu için birbirinin yerine de kullanılır.
Kaynak: Sezergül Yıkmış, Ağız Atlası Hazırlama Yöntemleri ve Eskişehir İli Türkmen Ağızları
Ağız atlasları, dilde varyasyonu çeşitli dilbilimsel değişkenlerin coğrafi dağılımına göre gösteren haritalardır. İlk atlaslar Batı dillerinden hareketle 19. yüzyılın başlarında ortaya konmuştur. O tarihten bugüne kadar gerek geniş bölge gerekse dar bölge atlası olarak nitelendirebileceğimiz pek çok atlas hazırlanmış; günümüzde ise özellikle dijital ortamda kaydedilen gelişmelere paralel olarak elektronik erişime ve sorgulamaya uygun yeni nesil atlaslar ortaya çıkmıştır. Ağız atlasları alanındaki bütün bu gelişmelere rağmen Türkiye Türkçesinin ağız atlası henüz hazırlanabilmiş değildir.
Kaynak: Nihal Çalışkan
Makale Adı: AĞIZ ATLASLARININ HAZIRLANIŞINDA SÜREÇ, YÖNTEM VE TEKNİKLER: FLAMAN AĞIZ ATLASLARI ÖRNEĞİ
Kaynakça:
Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/3 2013 s. 75-82, TÜRKİYE International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 2/3 2013 p. 75-82, TURKEY
Anahtar Kelimeler: #Ağız Atlası #ağız atlası tanımı #Flaman Ağız Atlası #Nihal Çalışkan #Sezergül Yıkmış
Bu sitedeki yazı, görsel ve diğer tüm materyaller telif hakkı kapsamındadır. Anadolu ve Rumeli Ağızları site yönetiminin yazılı izni olmadan materyallerin tamamının veya bir kısmının kopyalanması, dağıtılması, başka mecralarda yayınlanması suç teşkil eder.
- Ağız Atlasları Hakkında
- Ağız Atlası Hazırlama Yöntemleri
- Türkiye Türkçesi Ağız Atlasının Önündeki Sorunlar
- Türkiye Türkçesi Ağızları Kaç Gruba Ayrılır?
- Kuzeydoğu Grubu Ağızları
- Kuzeydoğu Grubu Ağızları için
- Doğu Grubu Ağızları için
